Περιγραφή

ΚΡΗΤΗ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Η Κρήτη έχει έκταση 8.303 τ.χλμ.και 623.065 κατοίκους το 2011 ενω ο πληθυσμός de facto είναι 682.928 άτομα. Η ακτογραμμή της είναι 1046 χλμ και εχει υψόμετρο πάνω από 2450μ. Έχει μήκος 260 χλμ και πλάτος από 12χλμ στον  ισθμό της Ιεράπετρας μέχρι 60χλμ  από το Ακρωτήριο Λίθινο στο Ακρωτήριο Δίον. Έχει τρείς μεγάλους ορεινούς όγκους με ονομαστά οροπέδια Τον Ομαλό στα Λευκά Όρη, Την Νίδα στον Ψηλορείτη (όπου υπάρχει το Ιδαίον Άντρο στο οποίο γαλουχήθηκε ο Ζεύς από τη αίγα Αμάλθεια) και το Λασίθι και το Καθαρό στην Δίκτυ (όπου το Δικταίον Άντρο στό οποίο η Θεά Ρέα, σύζυγος του Κρόνου έκρυψε τον Δία όταν τον γέννησε για να τον σώσει από τον Κρόνο που έτρωγε το παιδιά του) στα ανατολικά. Είναι το πέμπτο σε μέγεθος Νησί της Μεσσογείου και βρίσκεται σε απόσταση 140 μιλίων Νότια του Πειραιἀ και περίπου 200 μίλια Βόρεια της Λιβύης, μια θέση κλιματολογικής και πολιτισμικής υπεροχής έχοντας πάνω από 300 ημέρες ηλιοφάνιας και οντας στο σταυροδρόμι των κύριων πολιτισμών που αναπτύχθηκαν από την αρχή της Ιστορίας, η Κρήτη υπήρξε η κοιτίδα του Μινωικού πολιτισμού που ήκμασε από το 4000π.Χ. ως το 1400π.Χ. και έχει καταγραφεί ως ο πρώτος πολιτισμός της Ευρώπης.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Ανασκαφές έχουν φέρει στην επιφάνεια ευρήματα που αποδεικνύουν ότι η Κρήτη κατοικείται από το, περίπου, 8000π.Χ. από γηγενείς οι οποίοι δεν έχουν συγγένεια με κανένα από τους λαούς των ακτών της Μεσσογείου και η άποψη ότι κατοικήθηκε από εποίκους που πιθανόν να ήρθαν από Ανατολικά και Νότια δεν φαίνεται να ευσταθεί (https://www.bbc.com/news/science-environment-22527821). Αυτοί γύρω στο 4000π.Χ. δημιούργησαν τον Μινωικό πολιτισμό που έφτασε σε υψηλό βαθμό εξέλιξης και παρα τις φυσικές καταστροφές που συνέβησαν και κατέστρεψαν όλα τα οικοδομήματαεχουν βρεθεἰ δείγματα κατασκευών οικημάτων υψηλών προδιαγραφών και καλιτεχνήματα αγγειοπλαστικής, ζωγραφικής με χρώματα πουδιατηρούνται ζωντανά ακόμη και σήμερα μετα από 5000 χρόνια καθώς και κοσμήματα από χρυσό , λεπτοδουλεμένες σφραγιδόπετρες σε δακτυλίδια που προκαλούν τον θαυμασμό για την λεπτότητα επεξεργασίας και την ακρίβεια απεικόνισης.

Την περίοδο αυτή στο Νησί είχαν αναπτυχθεί περισσότερες από 100 πόλεις που έλεγε ο Όμηρος, ή ίσως πάνω από 150 που έχουν ανακαλύψει οι Αρχαιολόγοι.

Μετά την καταστροφή του 1400 π.Χ εποίκησαν την Κρήτη Μυκηναίοι Αχαιοί οι οποίοι αναμείχθηκαν με τους εναπομείνατες Μινωίτες και δημιούργησαν νέα πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη. Έξω από αυτή τη νέα κατάσταση έμειναν οι διασωθέντες μινωίτες μιας περιοχής του Λασιθίου που απεκάλεσαν εαυτούς Ετεοκρήτες (Ετεός=Αληθινός)και εξακολούθησαν να δημιουργούν κατά δικό τους τρόπο και η γλώσσα τους ενώ αποτυπώνεται με την Γραμμική γραφή Α, δεν έχει αποκρυπτογραφηθεί ακόμη.

Μετά την καταστροφή και την κατάπτωση ερχονται οι Δωριείς οι οποίοι, αφού κατέλαβαν τους Μυκηναίους και την Πελοπόννησο, περί το 1100π.Χ. εποίκησαν το νησί και με την επιμειξία  με τους εναπομείνατες γηγενείς αρχίζει πάλι η ανάκαμψη και δημιουργία του νέου Κρητοδωρικού πολιτισμού με νέες δομές διοικητικής διαίρεσης σε κάστες που έφτασε στην κορύφωση του γύρω στα 700π.Χ όταν άρχισε να χάνει από την άνοδο των Αθηνών, της Σπάρτης και των Μακεδόνων. Σ  αυτά τα χρόνια οι Κρήτες και οι Ετεοκρήτες, όπως ονόμαζαν τους εαυτούς των, είχαν έριδες και πολέμους μεταξύ των αλλά σε εισβολείς αντιδρούσαν ενωμένοι και απέκρουαν κάθε εισβολέα ως το 69π.Χ. που υπέκυψαν στους Ρωμαίους και ακολούθησαν την πορεία της Ανατολικής Ρωμαικής Αυτοκρατορίας. Το 824μ.Χ. οι Σαρακινοί κατέλαβαν την Κρήτη και την κράτησαν μέχρι το 961μ.Χ. ὀταν ο Στρατηγός του Αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή Νικηφόρος ο Φωκάς απελευθέρωσε την Κρήτη και την ενέταξε στην Ανατολική Ρωμαική Αυτοκρατορία.

Ήταν τότε που ο Φωκάς επέβαλε τον Χριστιανισμό δια της βίας και τους μεν «Βαρβάρους»-Σαρακινούς-τους περιόρισαν σ ένα χωριό που πήρε το όνομα Βαρβάροι (τώρα ΜΥΡΤΙΑ απ όπου κατάγεται ο Καζαντζάκης), τους δε Κρήτες πιστούς του 12θεου που αρνήθηκαν να εγκαταλείψουν την πατρώα Θρησκεία αναφέρεται ο αριθμός 42.000 (σαράντα δύο χιλιάδες) άνδρες τους εκτέλεσε. Στην συνέχεια ζήτησε από τον Τσιμισκή και αυτός έστειλε ανδρικό πληθυσμό από τον Πόντο και 10 πριγκηπόπουλα στα οποία μοίρασε την Κρήτη σε 10 τιμάρια.

Η Κρήτη έγινε στόχος της Γένοας και της Βενετίας η οποία τελικά την κέρδισε το 1212 και την οργάνωσε κατα τα δικά της πρότυπα, χτίζοντας κάστρα και λιμάνια Ναυστάθμους που υποστήριζαν το τότε πανίσχυρο στόλο της. Πολλά από αυτά τα μνημεία σώζονται μέχρι σήμερα και μαζί με τα παλαιότερα μνημεία αποτελούν πόλο έλξης για Έλληνες και Ξένους επισκέπτες.Οι Ενετοί εφέροντο στον ντόπιο πληθυσμό τουλάχιστον σκαιά με αποτέλεσμα να επαναστατεί συνεχώς εναντίον τους και να βοηθήσει τους Τούρκους κατά τον αγώνα τους να πάρουν το νησί από τους Ενετούς.

Η επικράτηση των Οθωμανών στην Ανατολική Μεσόγειο τους έφερε στην Κρήτη το 1645 κι ύστερα από πανάκριβο και αιματηρότατο πόλεμο 24 χρόνων με την Βενετία την κατέλαβαν το 1669, όμως ήταν το 1715 όταν κατέλαβαν και τα τελευταία οχυρά των Ενετών.

Η Οθωμανική κατοχή διήρκεσε μέχρι το 1886 όταν επεβλήθη στον Σουλτάνο από τις τότε Μεγάλες Δυνάμεις η παραχώρηση ανεξαρτησίας στην Κρήτη η οποία τελικά οδήγησε στην Ίδρυση της Κρητικής Πολιτείας το 1898 και την Ένωση με την Ελλάδα το 1913.

Μετά την Μικρασιατική καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη έλληνες της Μικράς Ασίας οι οποίοι έγιναν αποδεκτοί από τον ντόπιο ελληνογενή πληθυσμό και έφερα προοδευτικές ιδέες και τρόπους καλλιέργιας και ζωής δίδοντας ώθηση στον εκσυγρονισμό της ζωής ατο νησί.

Ο ΙΙ Παγκόσμιος πόλεμος το 1940 βρήκε την Κρήτη ανοχύρωτη όμως οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στους εισβολείς προξενώντας τεράστιες απώλιες στους επιδρομείς αλλά ο φόρος αίματος που πλήρωσαν και οι υλικές καταστροφές που υπέστησαν ήταν δυσανάλογα μεγάλες και οι πληγές αυτές δεν έχουν κλείσει ακόμη.

Μετά την λήξη του πολέμου άρχισε ο αγώνας αποκατάστασης των ζημιών και γρήγορα οι Κρήτες ακολούθησαν τον δρόμο της ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού με αποτέλεσμα η Κρήτη να έχει αποκτήσει ένα από τα υψηλότερα κατα κεφαλήν εισοδήματα της Ελλάδας και μιά πολυπολιτισμική κοινωνία που ευνοεί τον Τουρισμό και τις επενδύσεις σε ακίνητα πολιτών της Ε.Ε. και τρίτων χωρών.

(Συνοπτική Ιστορία της Κρήτης  https://candia.wordpress.com/culture/history-crete-gr/)

ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ

Η Κρήτη διοικητικά αποτελεί μιά από τις 13 Περιφέρειες της Ελλάδας και διαιρείται σε τέσσερεις Νομούς οι οποίοι διαφέρουν μεταξύ των σχεδόν σε όλους τους τομείς γιαυτό θα τους παρουσιάσουμε χωριστά αρχίζοντας από τηνΔυτική Κρήτη.

ΝΟΜΟΣ ΧΑΝΙΩΝ.
ΦΥΣΗ-Χλωρίδα και Πανίδα

Ο Νομός Χανίων βρίσκεται στα Δυτικά του Νομού Ρεθύμνης και βρέχεται στό Βορρά και Δύση από το Κρητικό πέλαγος και στο Νότο από το Λυβικό πέλαγος. Εχει έκταση 2375τ.χλμ με ανάγλυφο τον ορεινό όγκο των Λευκών Ορέων (Μαδάρες) που έχουν υψόμετρο 2454μ και έκταση 800τ.χλμ. Από την απορροή των υδάτων σχηματίζονται δύο λίμνες, αυτή του Κουρνά και εκείνη της Αγυιάς οι οποίες φιλοξενούν είδη της ορνιθοπανίδας. Εχει δαντελωτή ακτογραμμή 416 χλμ με εξαιρετικού φυσικού κάλλους όρμους, κολπίσκους και παραλίες. Ο ορεινός αυτός όγκος χωρίζει τον Νομό σε ορεινό και πεδινό με τις πεδιάδες Αποκορώνου, Χανίων και Κισσάμου να δεσπόζουν.
Η χλωρίδα των Λευκών Ορέων στις κορυφές και στα φαράγγια στον νότο, περιλαμβάνει χιλιάδες φυτά μεταξύ των οποίων 100 από τα 180 σπάνια βότανα πού φύονται μόνο στην Κρήτη.

Στα βουνά αυτά φιλοξενούνται ο μοναδικός στόν πλανήτη Κρητικός Αίγαγρος (Κρι-Κρι), ο Κρητικός αγριόγατος ο οποίος τείνει να εκλίψει λόγω καταστροφής των βιοτόπων του, ο Κρητικός Ασβός, ο Ακανθοπόντικας, η Νυφίτσα και το Κουνάβι. Η χρσόνησος της Ροδωπού και το όρος Κουτρούλης είναι σημαντικοί βιότοποι για την ορνιθοπανίδα και οι λίμνη Αγυιάς φιλοξενεί μεταναστευτικά πτηνά όπως ερωδιούς, χαλκόκοτες, καλαμοκανάδες κ.ά.καί αυτή του Κουρνά όπου βρίσκονται αγριοτσικνάδες, πορφυροτσικνάδες,  χαλκόκοτες, μικροπουλάδες, και ορισμένα αρπακτικά.

Στον Ορεινό όγκο των Λευκών Ορέων υπάρχει το οροπέδιο του Ομαλού (υψόμετρο 1100μ.) απ’ όπου ξεκινά το φαράγγι της Σαμαριάς που, 17χλμ από το Ξυλόσκαλο του ομαλού πρός νότο, καταλήγει στην παραλία της Αγίας Ρουμέλης.Το φαράγγι αυτό έχει χαραχτηριστεί «Ἑθνικός Δρυμός» ενώ δυτικότερα από αυτό είναι το δεύτερο μεγάλο φαράγγι του Νίμπρου ή Ίμπρου. Πιό ανατολικά είναι το οροπέδιο του Ασκύφου πεδίο αγώνων γα την ανεξαρτησία της Κρήτης.

Η Βόρεια παραλιακή ζώνη είναι σχεδόν πεδινή, πλουσιότερη με μεγάλη γεωργική παραγωγή και πιό πυκνοκατοικημένη έχοντας αναπτύξει τεράστιες υποδομές της τουριστικής βιομηχανίας με αμεση επικοινωνία με τις περισσότερες ευρωπαΐκές μεγαλουπόλεις.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ

Ο Νομός Χανίων είναι γεμάτος από μνημεία ήδη από τους προϊστορικούς χρόνους.  Το παλαιότερο είναι αυτό της Κυδωνίας στην παλιά πόλη στην οδό Κανεβάρο, που ιδρύθηκε από τους Κύδωνες περίπου το 8.000 π.Χ.με περίπου 10.000 χρόνια συνεχούς παρουσίας πληθυσμού. Τα ερίπεια της Μινωικής Λισσού βρἰσκονται στο νότιο μέρος του Νομού κοντά στην Σούγια ενώ τα ερίπεια της νεώτερης πόλης Απτερα με σπουδαία κατάλοιπα ελληνιστικών και Ρωμαϊκών κτηρίων που προκαλούν τον θαυμασμό ακόμη και σήμερα.

Στην πόλη των Χανίων πέρα από την Κυδωνία υπάρχουν τα μνημεία της Βυζαντικής και της Ενετικής περιόδου καθώς καί εκείνα της Οθωμανικής περιόδου.Θα βρούμε εδώ  τα Βυζαντινά τείχη, τα Βενετσιάνικα τείχη, τον Φάρο και τα Νεώρια στο Βεεντσιάνικο λιμάνι, το Αρσενάλι και το κάστρο του Φιρκά. Το Γυαλί Τζαμί στο Λιμάνι  και η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στην Σπλάντζια με το καμπαναριό και τον Μιναρέ θυμίζουν την περίοδο των Οθωμανών

Το Φρούριο της Γραμβούσαςστο ομώνυμο νησάκι και τα ερείπια της αρχαίας Φαλασσάρνης, βρίσκονται στο δυτικότερο ακρωτήριο της Κρήτης.

Στόν Νότο κοντά στα Σφακιά είναι το Κάστρο Φραγκοκάστελλος με τις περίεργες ιστορίες για τους Δροσουλίτες.

Κοντά στα Χανιά στην εισοδο του όρμου της Σούδας είναι το Φρούριο Ιτζεδίν που μέχρι πρότινος ήταν φυλακή και τώρα Ιστορικό Μουσείο Κρήτης.

Στο Νομό και στον ορεινό όγκο των λευκών Ορέων υπάρχουν ωραία φαράγγια με ωραιότερο τον Φάραγγα (το φαράγγι της Σαμαριάς όπως το λένε οι ντόπιοι όλα τα άλλα είναι φαράγγια). Κοντά του είναι το φαράγγι του Νίμπρου ή Ίμπρου και προς την Ανώπολη αυτό της Αράδαινας ενώ το φαράγγι  των Μποριανών ειναι κοντά στον Καρανό και εκείνο της Αγίας Ειρήνης είναι κοντά στην Σούγια.

Η ακτογραμμή του Νομού προσφέρει πάρα πολλές παραλίες μεταξύ των οποίων ορισμένες πέρα από τις Γαλάζιες Σημαίες της Ε.Ε. θεωρούνται μοναδικές στον πλανήτη. Η λιμνοθἀλασσα του Μπάλου με τα τυρκουάζ νερά. Η μεγάλη παραλία της Φαλασσάρνης με την χρυσή άμμο, το Ελαφονήσι με την ροζέ άμμο προφανώς απόθρυμματισμένα κοράλια, το Γιαλισκάρι και η Παχιά άμμος στην Παλαιόχωρα,η Παραλία στον Φραγκοκάστελλο, Το Λουτρό, η Σούγια και η τρυπητή στη Γαύδο βρίσκονται στα Δυτικά και Νότια.          Στήν ακτογραμμή του Βορρά συναντούμε τις παραλίες του κόλπου της Κισσάμου, την παραλία Κολυμβαρίου και Μάλεμε, Γερανίου, Πλατανιά με την μεγάλη Τουριστική κίνηση, Αγίας Μαρίνας, Αγίων Αποστόλων, Χρυσή Ακτή και Νέα Χώρα. Στα Ανατολικά της πόλης των Χανίων, στο Ακρωτήρι υπάρχουν οι παραλίες του Αγίου Ονουφρίου, του Καλαθά, του Ταρσανά, του Σταυρού, του Σειτάν Λιμάνι, του Μαράθι και Λουτρού ενώ πιό Ανατολικά, στον Αποκόρωνα, η Κυανή Ακτή, οι Καλύβες,η Αλμυρίδα, ο Ομπρός Γυαλός, η παραλία της Γεωργιούπολης και η Λίμνη Κουρνά.

ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ

Η ΑγίαΤριάδα των Τζαγκαρόλων και η Μονή Γουβερνέτου στο Ακρωτήρι είναι χώροι που αξίζουν να τους επισκευθεί κανείς. Η Μονή Χρυσοσκαλίτισσας κοντά στο Ελαφονήσι και οοοοοστο Μοναστήρι της Ασή Γωνιάς.

Κατάλογος με Αξιοθέατα στα Χανιά

(από το site: http://www.chania.eu/index.php/el/useful-information-el/list-of-sights-el)

Μουσεία

• Αρχαιολογικό Μουσείο, Χανιά, οδ. Χάληδων 25., Τηλ. (+30)2821090334. Ανοικτά: 8.30-15.00 (εκτός Δευτ.)
• Ναυτικό Μουσείο Κρήτης, Χανιά, Ακτή Κουντουριώτη, Παλιό Λιμάνι. Τηλ. (+30)2821091875, (+30)2821074484.  Ανοικτά: 9.00-16.00 (1/4-31/10), 9.00-14.00 (1/11-31/3)
• Μινωικό Πλοίο, Νεώριο Μόρο, Ενετικό λιμάνι. Τηλ. 28210 91875. Ανοικτά: Μάιο-Οκτ. Δευτ.-Παρ. 10.00-15.00 & 19.00-22.30 (εκτός αργιών)
• Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, Χανιά, οδ. Ι. Σφακιανάκη 20, Τηλ. (+30)2821052606. Ανοικτά: 9.00-14.00 (εκτός Σαβ.- Κυρ.)
• Λαογραφικό Μουσείο, Γαβαλοχώρι Αποκόρωνα. Τηλ. (+30)2825023222. Ανοικτά: 9.00-20.00, Σαβ. 9.00-19.00, Κυρ. 10.00-13.00
• Λαογραφικό Μουσείο «Κρητικό σπίτι», Χανιά, οδ. Χάληδων 46β. Τηλ. (+30)2821090816. Ανοικτά: 9.00-15.00 & 18.00-21.00
• Βυζαντινή Συλλογή, Χανιά, οδ. Θεοτοκοπούλου. Τηλ. (+30)2821096046. Ανοικτά: 8.30-15.00 (εκτός Δευτ.)
• Εκκλησιαστικό Μουσείο, Μοναστήρι Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων, Ακρωτήρι. Τηλ. (+30)2821063310. Ανοικτά: 8.00-20.00
• Εκκλησιαστικό Μουσείο, Μοναστήρι Γουβερνέτου, Ακρωτήρι. Τηλ. (+30)2821063319
• Εκκλησιαστικό Μουσείο, Μοναστήρι Χρυσοπηγής, Χανιά. Τηλ. (+30)2821091125
• Εκκλησιαστικό Μουσείο, Μοναστήρι Γωνιάς, Κίσαμος. Τηλ. (+30)2824022313
• Πολεμικό Μουσείο, Χανιά, Στρατώνας Τζομπανάκη, Τηλ. (+30)2821044156. Ανοικτά: 9.00-13.00 (εκτός Σαβ.- Κυρ.)
• Μουσείο Χημείας, Χανιά, οδ. Ελ. Βενιζέλου 34γ. Τηλ. (+30)2821042504. Ανοικτά: 9.00-13.00 (εκτός Σαβ.- Κυρ.)
• Βυζαντινό & Λαογραφικό Μουσείο Σπηλιάς, Κίσαμος. Τηλ. (+30)2824022080, (+30)2824022357. Ανοικτά: 17.00-18.00, Σαβ. 11.00-12.00
• Μουσείο Τυπογραφίας, ΒΙΟ.ΠΑ. Χανίων, Σούδα. Τηλ. (+30)2821051003. Ανοικτά: 10.00-18.00
• Μουσείο Εθνικής Αντίστασης, Θέρισο. Ανοικτά όλο το χρόνο
• Σπίτι Ελευθέριου Βενιζέλου:

α. Μουρνιές Κυδωνίας. Τηλ. (+30)2821093132, (+30)2821995250. Ανοικτά: 18.00-21.00.

β. Πλατεία Έλενας Βενιζέλου, Χαλέπα, Χανιά (Εθνικό Ίδρυμα Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος). Τηλ. (+30)2821056008

 

Άλλα Αξιοθέατα

• Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου, Χανιά, Ακτή Τομπάζη 31 (Μεγάλο Αρσενάλι). Τηλ. (+30)2821040101, (+30)2821040201
• Ινστιτούτο Κρητικού Δικαίου, Χανιά, οδ. Νεάρχου. Τηλ. (+30)2821055789. Ανοικτά: 10.00-14.00
• Βίλα Κούνδουρου (Πολύκεντρο Νεολαίας και Εικαστικό Εργαστήρι Δήμου Χανίων), Χανιά,  Ηρώων Πολυτεχνείου 2, Τηλ. (+30)2821053730, (+30)2821040896. Ανοικτά: 9.00-14.00 & 18.00-21.00
• Φιλολογικός Σύλλογος «ο Χρυσόστομος», Χανιά, οδ. Χάληδων 83. Τηλ. (+30)2821053879
• Δημοτική Πινακοθήκη, Χανιά, οδ. Χάληδων 98. Τηλ. (+30)2821092294, (+30)2821092419
• Βενιζέλειο Ωδείο Χανίων, Χανιά, οδ. Ν. Φωκά 5. Τηλ. (+30)2821043067, (+30)2821052582. Ανοικτά: 8.00-14.00 & 17.00-21.00
• Λύκειο Ελληνίδων, Χανιά, οδ. Κ. Μητσοτάκη 1, Τηλ. (+30)2821042465, (+30)2821059444
• Πολιτιστικό Κέντρο της Μητρόπολης, Χανιά, οδ. Αντ. Γιάνναρη 2. Τηλ. (+30)2821027807-9
• Πνευματικό Κέντρο Χανίων, Χανιά, οδ. Α. Παπανδρέου 70. Τηλ. (+30)2821040525
• Τέμενος Κιουτσούκ Χασάν («Γυαλί-Τζαμισί»), Ενετικό λιμάνι. Τηλ. (+30)2821083235, (+30)2821083232
• Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας, Πολυτεχνείο Κρήτης, Ακρωτήρι. Τηλ. (+30)2821055988. Ανοικτά: Δευτ.-Σαβ.
• Καλλιτεχνικό Χωριό, ΒΙΟ.ΠΑ. Χανίων, Σούδα. Τηλ. (+30)2821080132, (+30)2821081410. Ανοικτά: 10.00-14.30
• Μουσείο Σχολικής Ζωής, Νεροκούρου. Τηλ. (+30)2821074764.Ανοικτά: Δευτ.-Παρ. 9.00-13.30, Δευτ. & Τετ. 18.00-20.30, Σαβ. 10.00-13.00
• Αρχαιολογικό Μουσείο Κισάμου, Κίσαμος. Τηλ. (+30)2822083308. Ανοικτά: 8.30-15.00 (εκτός Δευτ.)
• Μουσείο Ελιάς – Ινστιτούτο Ελιάς & Υποτροπικών Φυτών Χανίων, Χανιά. Τηλ. (+30)2821083476, (+30)2821083428.Ανοικτά: 8.00-14.00 κατόπιν συνεννόησης
• Μουσείο Θαλάσσιου Πλούτου & Αλιευτικής Παράδοσης, Κολυμπάρι. Τηλ. (+30)2824023299. Ανοικτά: 10.00-18.00 (εκτός Σαβ.-Κυρ.)
• Μουσείο Αν. Σκαλίδη, Περιβόλια Κισάμου. Τηλ. (+30)2822061052.
• Μουσείο Ακριτών της Ευρώπης, Παλαιόχωρα. Τηλ. (+30)2823042265.Ανοικτά: Οκτ.-Μάιο Δευτ.-Παρ. 10.00-13.00, Ιούν.-Σεπτ. Τετ.-Kυρ. 10.00-13.00 & 18.00-21.00